RFID چیست و دردر زندگي ما ايرانيان چه جايگاهي دارد؟
مفاهيم: RFID چيست؟
یزدفردا : دانش و تکنولوژي"شناسايي از طريق امواج راديويي (RFID) يكي از تكنولوژي‌هايي است كه موجي از احساسات را تحريك كرده است.
كافي است در اينترنت يك جست‌وجوي ساده داشته باشيد تا مقالات متعددي در ستايش اين باركدهاي هوشمند و نامرئي بيابيد و نيز به سايت‌هايي دست يابيد كه RFID را ابزاري در دست دولت براي كنترل مي‌‌دانند. به‌طور كلي، RFID يك ميكروچيپ كوچك (ريزتراشه) است با مقداري مدار چاپي و يك آنتن.
اما بخش دوم اين سيستم هم يك دستگاه رمزخوان (Reader) است كه امواج راديويي را در يك فركانس مشخص (مثل سيستم قفل از راه دور اتومبيل‌ها) براي RFID ارسال ميكند. در واقع ميكروچيپ در اين حالت بيدار ميشود و حضور و هويت خودش را براي دستگاه رمزخوان اعلام ميكند. آن‌چه رمزگذاري ميشود به يك كامپيوتر ميزبان انتقال داده ميشود و هويت مربوطه سپس در پايگاه داده‌رساني، اسكن و شناسايي ميشود.
بنابراين، RFID چيزي فراتر از باركد است چرا كه داراي يك سيستم اتوماتيك پويشگر (اسكن‌كننده) است. افزون بر اين ، اطلاعات ارسالي در سيستم RFID به مراتب بيشتر از تعدادي ميله چاپي ضخيم و باريك (باركد) است.
به عنوان مثال اگر بر روي يك نوار كاغذ برچسب RFID باشد، كاملاً مشخص خواهد بود كه چه وقت و كجا ساخته شده است. و چقدر ازكاغذها امكان دارد باطله باشد و به اين ترتيب ميتوان از ميزان ضايعات كاغذ كاست.
در يك مثال ديگر، ميتوان به چاپخانه‌اي بسيار بزرگ اشاره كرد كه در آن RFID به پالت‌ها چسبانده شده تا به سرعت بتوان فهميد كه پالت‌ها از كجا آمده‌اند و الان در كجاي كارگاه قرار دارند.
در چنين حالتي هم ميتوان نمونه‌هاي مورد نظر را يافت و هم بيماران را زير نظر داشت كه آيا به‌صورت صحيح تحت معالجه و مصرف دارو هستند يا خير؟
از سوي ديگر، آژانس‌هاي هواپيمايي هم در حال جايگزين‌سازي RFID با باركدها هستند تا بتوانند در نظام تحويل بار بهبود ايجاد كنند. اين مسأله تا هشتاد درصد دقت و اطمينان را بالا برده است.
اما مشكل اينجاست كه RFID به مثابه يك تكنولوژي در سال 2006 در قالب يك نيروي اخلالگر ديده ميشود و هنوز در عمل طرح زنده و رايجي در قبال آن وجود ندارد و البه چنين اتفاقي هميشه در مرحله تست گسترده يك پديده پيش ميآيد.
در عين حال، بايد گفت شركت وال مارت دنبال شركت‌هايي است كه بتوانند چنين سرويسي را گسترده‌تر به آن بدهند. انگيزه اصلي وال مارت در به‌كارگيري RFID اين است كه ميتواند اقلام مورد فروش خودش را سه برابر سريعتر از قبل عرضه كند.
البته مقاومت‌هايي هم در برابر قيمت RFID بروز كرده است كه به نظر ميرسد تا درك ميزان فوايد آن ادامه داشته باشد.
از ديگر سو، شركت مارك اند اسپنسر انگليس هم كار استفاده از RFID را شروع كرده و مي‌‌خواهد از آن در لباس‌هاي زنانه و مردانه استفاده كند.
اما جالب‌تر از همه استفاده از RFID بر روي تيغ اصلاح بود كه توسط كمپاني تسكو (Tesco) صورت گرفت. هدف اين شركت از كاربرد RFID در تيغ‌هاي اصلاح اين بود كه از كش رفتن آنها از سوپرماركتها- كه امري رايج بود- جلوگيري كند.
هنوز مدتي از استفاده از اين روش نگذشته بود كه موجي از اعتراض به پا شد و علت آن هم اين بود كه معترضان بر اين باور بودند كه اين اقدام به نقض حريم شخصي مي‌‌انجامد. در واقع از هر كس اين تيغ‌هاي اصلاح را در دست داشت، چه خريدار و چه سارق عكس گرفته مي‌‌شد!
افزون بر اين، بليت‌هاي مسابقات فوتبال جام جهاني در آلمان هم با RFID تجهيز شد. رمزگذاري بليت‌هاي مسابقات جام جهاني با اين هدف صورت گرفت تا اين اطمينان به وجود آيد كه تماشاچيان از ورودي‌هاي خودشان وارد ورزشگاه‌ها ميشوند و در جاهاي خاص خودشان هم مستقر ميشوند و از بوفه‌هاي مربوط به قسمت خودشان استفاده ميكنند. علاوه بر اين، كاربرد RFID در بليت‌هاي مسابقات فوتبال جام جهاني يك فايده ديگر هم داشت و آن جلوگيري از جعل بليت‌ها است.
طبق محاسباتي كه به عمل آمده است، استفاده از برچسب RFID در اين بليت‌ها حدود 10 سنت (با واحد يورو) به قيمت بليت‌ها اضافه كردد كه با توجه به 2/3 ميليون بليت در نظر گرفته شده به 320 هزار يورو بالغ شد و به عبارت بهتر استفاده از RFID براي برگزاركنندگان مسابقات فوتبال جام جهاني 32 هزار يورو هزينه در برداشت.
شركت فيليپس كه باني اين اتفاق است، اميدوار است كه اين تجربه به افزايش ميزان تقاضا براي استفاده از RFID بينجامد و همين امر سبب شود تا هزينه‌هاي استفاده از اين تكنولوژي در آينده كاهش يابد.
وزارت خارجه آمريكا از اين هفته صدور گذرنامه‌هاي داراي تراشههاي احراز هويت با امواج راديويي(RFID)را از اين هفته آغاز ميكند.
به گزارش كامپيوتر ورلد اين برنامه از اداره گذرنامه شهر دنور آغاز خواهد شد و تا اواسط سال2007 به 17 اداره گذرنامه ديگر در سراسر آمريكا گسترش خواهد يافت.
مقامات وزارت خارجه آمريكا مي‌گويند جعل‌كردن يا تغيير دادن گذرنامه‌هاي الكترونيكي مشكلتر است و به اين ترتيب ضريب امنيتي بالا تري دارند. تمام اطلاعات ثبت‌شده بر روي تراشه بايد دقيقا با اطلاعات بخش كاغذي گذرنامه تطبيق كنند.به علاوه اگر يك گذرنامه الكترونيكي دزديده شود، اين تراشه داراي يك شماره شناسايي منحصر به فرد است كه بوسيله سازمانهاي قانوني در سراسر جهان قابل رديابي است. در آينده ممكن است بر روي اين تراشه اطلاعات زيست‌سنجي مانند تصاوير اثر انگشت نيز اضافه شود.
برخي از كارشناسان امنيتي در مورد استفاده از اين به اصطلاح تراشههاي غير تماسي كه نيازي به تماس با يك اسكن‌كننده ندارند ابراز نگراني كرده‌اند. تراشه RFID گذرنامه‌هاي جديد بوسيله اسكن‌كننده قابل خواندن هستند، اما بايد در فاصله ده سانتي‌متري ان قرار داده شوند.
منتقدان اين گذرنامه‌هاي جديد با توجه به سرعت بالاي تغييرات تكنولوژي و عمر 10 ساله يك گذرنامه، هك‌شدن آنها و تكنولوژيي را كه براي دسترسي به آنها از فواصل دور ساخته خواهد شد ،اجتناب‌ناپذير مي دانند.
اين گذرنامه‌هاي جديد مشخصاتي را كه بوسيله سازمان بين‌المللي هواپيمايي كشوري مستقر در مونترآل تعيين شده و 27 كشور ديگر نيز از آن حمايت ميكنند، دارا خواهند بود.
آراف‌آدي در زندگي ما ايرانيان چه جايگاهي دارد؟
چه پروژه‌هاي مهمي در زمينه RFID / آراف‌آدي (Radio Frequency Identification) در حال اجراست و چه طرح‌هايي براي آينده در دست بررسي است؟ در اين گزارش با شمار قابل توجهي از كاربردهاي كارتهاي الكترونيك و تگ‌هايRFID دركشور آشنا ميشويد:
بحث درباره ليبل‌هاي RFID در سال‌هاي گذشته آن قدر تازه و رويايي بود كه هر بار لازم بود توضيحات مفصلي درباره آن داده شد. حالا اين پديده دارد كاربردي ميشود. در كشور ما پروژه‌هاي فراواني درباره به كارگيري فن‌آوريRFID در دست بررسي و اجراست.
خوشبختانه خانواده چاپ بخت آن را داشته‌اند كه زودتر از حرفه‌هاي ديگر در جريان اطلاع‌رساني مربوط بهRFID قرار بگيرند. جالب اين كهRFID به هر صورتي كه باشد و به همراه هر شي يا محصولي كه استفاده شود، به طور معمول نوعي از چاپ را نيز با خود دارد. به همين دليل خانواده چاپ نزديك‌ترين حرفه به اين پديده است.
پروژه‌هاي بزرگ ملي (كارت ملي، گذرنامه، گواهينامه و ...) از جمله عمده‌ترين نمونه كارهايي هستند كه از حوزه چاپ مي‌گذرند و به RFID نيز مجهز ميشوند. اما كاربري‌هاي بسيار متنوع ديگري در بخش دولتي و خصوصي (حتي واحدهاي كوچك اقتصادي) براي RFID تعريف ميشود كه ميتواند الهام‌بخش علاقه‌مندان به فعاليت در اين زمينه باشد.
چندين شركت بزرگ فعال در زمينه چاپ كارت و چاپ‌هاي امنيتي، در پروژه‌هاي بزرگ چاپي كشور درگير هستند. در اينجا به سراغ يكي از آنها كه در قبيله چاپ ناخته‌شده‌تر است، مي‌رويم.
لاله كامپيوتر كه پيش از اين بابت نصب سيستم توليدCD و چاپ روي آن و سپس دستگاه چاپ افست خشك مخصوص توليد كارت، در بين چاپكاران شناخته شده بود، بررسي‌هاي فراواني در زمينه كارتهاي هوشمند وRFID انجام داده و حالا درگير انجام برخي پروژه‌هاي بزرگ ملي است. بنابراين يكي از مراكزي كه سر راست ميتواند نكات خوبي درباره روندهاي موجود در كشور در زمينه استفاده ازRFID بيان كند، همين جاست.
مهندس محمود صادقي (معاون فني لاله كامپيوتر) مدير پروژه‌هاي مرتبط باRFID و يكي از مطلع‌ترين افراد در اين زمينه، طرف صحبت ماست. در اين گفت‌وگو مهندس سعيد صفات (معاون توليد لاله كامپيوتر) و مهندس مهدي چشمه (كارشناس فني كارت) و كسي كه از نزديك درگير طرح‌ها و پروژه‌هايRFID است، در كنار او به پرسش‌هاي ما پاسخ ميدهند.
دولت الكترونيك
به نظر ميرسد در زمينه استفاده از فن‌آوري اطلاعات و فن‌آوري‌هاي پيشرفته، دولت چندين گام بلند از بخش خصوصي جلوتر حركت ميكند. همين عزم جزم دولت و دست باز آن در ساماندهي به وسيع‌ترين داده‌ها، با پشتيباني بودجه مصوب، زمينه را براي اجراي طرح‌هاي بزرگي مانند كارت ملي و كارت سوخت و ... فراهم ساخته است.
معاون فني لاله كامپيوتر با تاييد اين سخن، يادآور ميشود كه كارت ملي اساس خدمات دولت الكترونيك است. دولت مصمم است كه كارتهاي ملي را به صورت هوشمند صادر كند، همچنين گذرنامه‌هاي جديد را مجهز به تراشه الكترونيك و حاوي اطلاعات فردي ارايه دهد.
ده‌ها پروژه بزرگ ملي و نيز مربوط به امور سازمانهاي مختلف دولتي در حال برنامه‌ريزي براي استفاده از كارتهايContactless و تگ‌هايRFID هستند.
دور و نزديك
پيش از اين كه وارد بحث معرفي طرح‌ها و پروژه‌ها بشويم، مهندس صفات ترجيح ميدهد ابتدا با يك تقسيم‌بندي ساده، طبقه‌بندي قابل دركي از كاربردهاي كارتهايContactless و تگ‌هايRFID ارايه دهد.
كارت‌هايي كه از نزديك (فاصله چند سانتي‌متري) نسبت به دروازه كارت خوان(Reader) قابل شناسايي هستند، براي مصارف معين و دقيق‌تري تهيه ميشوند. اما كارت‌ها و تگ‌هاي ديگري هم هست كه از فاصله دور قابل شناسايي و مبادله اطلاعات هستند. بر اين اساس كاربري‌هاي متفاوتي را ميتوان تعريف كرد.
از جمله موارد ملموس براي مردم ميتوان به بليط مترو اشاره كرد كه حاوي چيپ RFID است و بايد از نزديك كارت‌خوان عبور كند. بليط اتوبوس نيز به زودي چنين خواهد شد. اما براي كاربردهاي از راه دور ميتوان به كنترل جاده‌اي(Access Control) اشاره كرد كه ماشينها ميتوانند با چسباندن آن، بدون توقف از دروازه عوارضي اتوبان‌ها عبور كنند و از حسابشان كسر شود.
از كاربردهاي عمومي ديگري كه اغلب مردم با آن سروكار پيدا ميكنند، يكي استفاده ازRFID در تگ چمدان‌هاي فرودگاهي و ديگري اجناس سوپرماركتها است.
مي‌پرسيم: حالا چه پروژه‌هايي در اولويت قرار دارند و به اجرا نزديك‌تر هستند. با توجه به خبرهايي كه در مورد تعويض كارت ملي و گذرنامه و گواهينامه شنيده ميشود، آيا كارتهاي جديد باRFID خواهند بود؟
مهندس چشمه تاييد ميكند اين پروژه‌ها در اولويت هستند و مي‌افزايد: < انتظار مي‌رود تا آخر امسال تعدادي كارت ملي جديد صادر شود و تا 2 سال بعد، كارت ملي جديد (داراي تراشه و يك لايه(RFID به كليه هموطنان داده شود. بودجه كارت ملي در قالب رديف‌هاي مربوط به دولت الكترونيك پيش‌بيني شده است.
گذرنامه الكترونيك (اطلاعات دارنده آن مطابق استاندارد ايكائو) نيز از پروژه‌هاي در حال اجراست و تا آخر سال 86 چند هزار گذرنامه الكترونيك و سال بعد تعداد بيشتري گذرنامه از اين نوع به اتباع كشور تحويل داده خواهد شد.>
مهندس چشمه درباره گواهينامه جديد مجهز به تراشه الكترونيك وRFID صحبت زيادي نمي‌كند، زيرا شركت‌هاي ديگري، درگير اجراي آن هستند. اما از يك طرح وسيع ديگر خبر ميدهد: <كارت بهداشت كه حاوي كليه اطلاعات پزشكي افراد است.>
طرح‌ها و پروژه‌هايRFID
مهندس چشمه پس از اشاره به كارت ملي، گذرنامه و كارت بهداشت، يادآور ميشود كه همه اين پروژه‌ها در زمره شناسايي از نزديك قرار مي‌گيرند. البته اين پروژه‌ها به همراه گواهينامه همگي داراي كارهاي چاپي نيز هستند.
سپس به طرح‌هايي اشاره ميكند كه مربوط به تگ‌هايRFID قابل شناسايي از راه دور هستند و رشته سخن را به مهندس چشمه مي‌سپارد. وي طرح‌ها و پروژه‌ها را به طور اجمالي مرور ميكند:
كنترل جاده‌اي خودروها، كه با نصب تگ‌هايRFID روي ماشينها و پرداخت قبلي از طريق اينترنت، عبور از دروازه‌هاي عوارضي را بدون توقف ميسر مي‌سازد، اگر مبلغي پرداخت شده باشد(Prepaid) با عبور ماشين از دروازه عوارضي، ابتدا ماشين شناسايي شده و سپس به مقدار تعيين شده از حساب آن برداشت ميشود. اما چنانچه پرداخت نشده باشد، صورتحساب جريمه با ذكر ساعت و روز عبور از فلان اتوبان، به درب منزل صاحب ماشين فرستاده ميشود. اين تگ‌ها انواع كنترل جاده‌اي ديگر را نيز امكان‌پذير مي‌سازد.
كنترل طرح ترافيك بدون پليس، ماشين‌هايي كه مجاز به عبور از طرح باشند، داراي تگRFID ميشوند، چنانچه ماشين غيرمجاز از دروازه خواننده عبور كند، شناسايي شده و برگ جريمه براي آن صادر خواهد شد، يا دستور توقف آن از مركز پليس داده ميشود.كنترل ماشين‌هاي عمومي، طرحي است كه در وزارت كشور تعريف شده و به موجب آن تاكسي‌ها در روز بايد از نقاط مختلفي در شهر- كه گيت RFID نصب شده - عبور كنند تا معلوم شود آنها در حال كار بوده و در جايي متوقف نشده‌اند.
ترمينال‌ها و تاكسيراني مشهد، طرح‌هايي براي استفاده از RFID روي ماشين‌هاي اعضاي تعاوني‌ها دارند.
كارت حضور و غياب، بدون كارت‌زني و تنها با عبور پرسنلي كه لباس كار حاويRFID به تن دارد.
رديابي قطعات يدكي و اتومبيل از جمله طرح‌هايي است كه ساپكو دنبال ميكند. سايپا نيز از تگ‌هايRFID روي قطعات مهم اتومبيل‌ها و نيز سوئيچ ماشين زانتيا، استفاده ميكند. ايران خودرو نيز براي شناسايي اتومبيل‌هاي توليد شده در انبارهايش از اين فن‌آوري بهره مي‌برد. كنترل و رديابي حيوانات، پروژه‌اي است كه در باغ وحش و موزه حيات‌وحش كاربردهاي متفاوتي دارد. موزه حيات‌وحش ميتواند دستگاه‌هايي به بازديدكنندگان بدهد كه با نزديك شدن به هر يك از حيوانات و شناسايي تگRFID آنها، مشخصات كامل آن را روي صفحه‌اي بنويسد.
كاهش مصرف برق با RFID، استفاده از تگ‌هايRFID ميتواند حضور يا عدم حضور افراد در سالن‌هاي مختلف يك كارخانه را تشخيص داده و بر اساس الگوريتم تعريف شده‌اي چراغ‌ها و وسايل تهويه مطبوع سالن‌ها و اتاق‌هاي خالي را خاموش كند.
سيستم امانت كتابخانه‌ها،كتابخانه يكي از پرمصرف‌ترين مراكز تگ‌هايRFID هستند و كتابخانه ملي و كتابخانه‌هاي بزرگ كشور به طور جدي در حال بررسي طرح‌هايي در اين زمينه هستند.
بليط كنسرت، استفاده ازRFID در بليط كنسرت‌ها و مراسم پر ازدحام نيز به سهولت كارها كمك ميكند. هم اكنون مقدمات استفاده از بليط‌هاي حاويRFID براي كنسرت يكي از اساتيد بزرگ موسيقي در اسفندماه فراهم شده است. فرد به محض عبور با بليط مجهز به تگRFID از مقابلReader ، پرينت تاييد و شماره صندلي خود را دريافت ميكند.
حتي در يك فروشگاه كوچك
با اين توضيحات، اين فهرست ميتواند بي‌انتها باشد، اما جاي اين پرسش مطرح است كه آيا استفاده ازRFID در واحدهاي كسب و كارهاي كوچك هم ميتواند مقرون به صرفه باشد؟ آيا امكان توليد تعداد زياد تگ‌هايRFID و كدگذاري اختصاصي تعداد محدودي از آنها وجود دارد؟
مهندس چشمه پاسخ ميدهد كه آري. توليد چند ميليارد تگ فروش (1 بيتي) بسيار ارزان تمام ميشود (هر تگ در حد 50 سنت)، هر فروشگاه ميتواند به تعداد دلخواه از اين تگ‌ها كه داراي شماره سريال هستند به صورت يك بار مصرف استفاده كند. اين تگ‌ها به صورت غيرفعال(passive) هستند و با حفظ كدEPC اطلاعات مربوط به كارخانه سازنده، كشور سازنده و كد كالا را مشخص ميكنند.
اغلب تگ‌هاي RFID فقط در حد ذخيرهID يا شماره‌ها و اطلاعات محدود مورد استفاده قرار مي‌گيرند كه در حد يك بايت است.در صورتي كه كارتهاي غيرتماسيContactless در حد كيلوبايت اطلاعات را روي تراشه ذخيره ميكنند و براي كاربردهاي اساسي (مانند گذرنامه و كارت ملي) استفاده ميشوند.
به هر حال قيمت پايين تگ‌هايRFID استفاده از آنها را در كسب و كارهاي كوچك هم توجيه‌پذير مي‌سازد، در عوض موجب ايمني كالاها و حساب و كتاب دقيق‌تر ميشود.
زيرساخت‌هاي ارتباطي
ترسيم منظره‌اي اين چنين وسيع از كاربردهايRFID ، كارتهاي غيرتماسي و اسناد و مدارك و كنترلرهاي الكترونيك، اين سوال را به ذهن مي‌آورد كه آيا زيرساخت‌هاي لازم براي تبادل اطلاعات مهيا شده است؟
معاون فني لاله كامپيوتر پاسخ ميدهد كه در حال حاضر زيرساخت‌هاي لازم براي انجام همه طرح‌هايي كه مورد بحث قرار مي‌گيرند، فراهم نيست. به همين دليل شماري از كارشناسان مخالف اجرايي شدن بسياري از اين طرح‌ها و پروژه‌ها هستند.
البته موانع ديگري هم وجود دارد. به طور معمول، مقاومت در برابر تغيير وجود دارد و تحول به سختي صورت ميگيرد، اين امر مستلزم فرهنگ‌سازي است.
دولت براي ايجاد زيرساخت‌هاي ارتباطي مصمم است و بحث‌هاي جدي در مورد ايجاد شبكه‌هاي ارتباطي (با سيم يا بي‌سيم) در دستور كار مسوولان قرار دارد.
ايمني در برابر هكرها
وقتي از شبكه بي‌سيمwireless صحبت به ميان ميآيد و به طور كلي هرگاه صحبت از رد و بدل شدن حجم وسيعي از اطلاعات در سطح يك كشور است، ايمني اطلاعات، يك دغدغه جدي است. آيا تمهيدات كافي در اين مورد به عمل آمده است؟
مهندس چشمه در پاسخ ميگويد كه اين مساله مورد توجه جدي طراحان و مجريان پروژه‌هايRFID و كارتهاي الكترونيك است. بديهي است كه هر كس نبايد بتواند به اطلاعات شخصي افراد (پرونده پزشكي يا حساب‌هاي مالي و ...) دسترسي داشته باشد.
و اضافه ميكند كه براي گذرنامه تمهيدات خوبي انديشيده شده تا اطلاعات آن توسط افراد غيرمجاز شناسايي نشود.
وي هدف از به كارگيري سيستم‌هاي الكترونيك در اسناد هويت را دو چيز مي‌داند: آرامش مردم براي گرفتن خدمات و آرامش مسوولان براي ارايه خدمات. اگر قرار باشد اين آرامش با سرقت اطلاعات يا دستيابي هكرها تهديد شود، نقض غرض است. بنابراين اقدامات لازم در اين مورد به عمل خواهد آمد.
فن‌آوري خارجي، نرم‌افزار ايراني
شايد در ارتباط با ايمني اطلاعات، بتوان بحث وابستگي اين فن‌آوري به خارج كشور را نيز مطرح ساخت. وقتي بدنه كارت‌ها و آنتن RFID و تراشه‌ها از خارج وارد ميشود، ما تا چه حد بر آنها كنترل داريم؟
مهندس صفات با تاكيد اين نكته كه اجزاي كارتهاي الكترونيك و تگ‌هايRFID به طور عمده وارداتي هستند، اما يادآور ميشود كه در هر يك از آنها ويژگي خاص خودمان را ايجاد مي‌كنيم كه قابل دستيابي و تقلب براي ديگران نباشد.
تراشه از خارج كشور وارد ميشود، ولي ما سيستم عامل و برنامه خودمان را درون آن قرار مي‌دهيم. حتي بدنه كارت با پرداختي كه روي آن انجام مي‌دهيم، به صورت منحصر به فرد درمي‌آيد.
او سپس اضافه ميكند كه لاله كامپيوتر در حال ايجاد خط توليد آنتن‌هايRFID است كه در صورت تكميل آن، بخش مهمي از اجزاي تگ‌هاي غيرفعالPassive در ايران توليد خواهد شد.
چاپ، همراه صميمي الكترونيك
وقتي از كارتهاي هوشمند و تگ‌هايRFID صحبت به ميان ميآيد، به نظر ميرسد ديگر چيزي به نام چاپ چندان ضروري نيست. كافي است آنتنRFID روي چيزي باشد يا يك كارت حاوي تراشه الكترونيك از گيتReader عبور كند، ديگر همه اطلاعات ديده شده يا تشخيص داده ميشود. اما مهندس مهدي چشمه اطمينان ميدهد كه چاپ همچنان همراه الكترونيك باقي مي‌ماند:
بسياري از كارت‌ها مثل كارت ملي و گواهينامه و كارت سوخت و ... با چاپ هاي چند رنگ و حتي تكنيك‌هاي چاپي مختلف توليد ميشوند. حتي حامل‌هاي ليبل‌ها و تگ‌هاي كوچك RFID نيز شماره سريال يا عدد و حروفي به صورت چاپي همراه خود دارند. در بسياري موارد، چاپ يكي از ويژگيهاي اساسي اين كارت‌ها و تگ‌‌هاست.
همچنين بايد به اين نكته توجه داشت كه هميشه و همه جا شناساهاي الكترونيك موجود نيستند و با مشاهده مشخصات و اطلاعات چاپ شده موجب شناسايي و انجام عمليات مربوطه ميشود.
حتي در جاهايي كه دستگاههاي خوانندهReader و شناسايي وجود دارند نيز ممكن است به دليل قطع برق يا خرابي سيستم، استفاده از آنها امكان‌پذير نباشد، در آن صورت نيز اطلاعات چاپي كارايي دارند.
بسياري از كارت‌ها و اسناد، چند تكنيك چاپ امنيتي را به عنوان شاخص بايد داشته باشند. روش‌هايي مانند ميكروپرينت، مركب‌هايUV و ... به نوبه خود، ايمني را بالا مي‌برند و راه را بر تقلب مي‌بندند.
بنابراين چاپ نزديك‌ترين و پايدارترين همراه تگ‌هايRFID و كارتهاي الكترونيك است.
توليد كارتهاي الكترونيك پروسه پيچيده‌اي است كه انواع فوت و فن‌ها در آن به كار مي‌رود. چند روش چاپ، پانچ، سوراخ‌كاري، لمينيت، پرس هولوگرام و چيپ‌گذاري و ... همه در واحدها (چاپخانه‌ها)ي توليد كارت صورت ميگيرد. تنها بارگذاري اطلاعات است كه در مراكز مربوطه صورت ميگيرد.
عصر جديد بسته‌بندي با RFID
دنياي بسته‌بندي به زودي وارد مرحله اقلام داراي RFID ميشود و عصر جديدي را براي خود آغاز ميكند
طبق برآوردهاي IDTECHEX تا سال 2015 حدود 400 ميليارد ليبل RFID براي كالاهاي مصرفي توليد خواهد شد كه ارزش بازار جهاني آن معادل 25 ميليارد دلار خواهد بود. در واقع ليبل‌هاي RFID در آينده نزديك بر روي اكثر كالاها در سوپرماركتها نصب خواهد شد.
اقلام دارايRFID از هزينه‌هاي دارندگان برندها خواهند كاست و كار كنترل محصولات موجود را سريعتر خواهند كرد. تريلياردها تگ در همه جا به كار گرفته خواهد شد و در واقع هر كالايي بر روي خود آنتن خواهد داشت كه يا بر روي بسته لمينيت شده و يا با جوهرهاي هادي بر روي بسته چاپ شده است. استفاده از تكنيك موسوم به مايكرو اينك جت هم براي كاربرد مدارهاي RFIDرايج خواهد شد.
كدهاي پنهان چاپي موجود بر روي محصولات ميتوانند قيمت‌ها را بر مبناي زمان، هوا و درخواست تغيير دهند و اينها فقط آغازي بر عصر جديد بسته‌بندي است. حتي اسكرين‌هاي چاپي قابل انعطاف ميتوانند نحوه استفاده از محصول را به صورت فيلم نمايش دهند و حتي تبليغات را به همراه صدا به نمايش درآورند.
قابليت رديابي، شناسايي و ضد جعل بودن نيز ميتواند جزو ارمغان‌هاي تكنولوژي‌هاي جديد براي دست‌اندركاران چاپ و بسته‌بندي باشد
او مي گويد هر آن‌چه روزگاري آن را علمي- تخيلي مي‌‌خوانديم، حالا حقيقت علمي است. ما حالا وارد مرحله‌اي شده‌ايم كه ليبل‌هاي هوشمند حتي ميتوانند براي شما فكر كنند. ما وارد مرحله‌اي شده‌ايم كه در آن ليبل‌ها ميتوانند همه خواسته‌هايمان را برآورده سازند- از تقويت فروش يك محصول تا سفارش دوباره محصولات براي يك مغازه‌دار و يا اعلام اين نكته به مشتري كه يك محصول چه مدت روي قفسه بوده است.
در حال حاضر ليبل‌ها به نقطه‌هاي عطف رسيده‌اند. نخستين اتفاق مهم در ميانه دهه 1930 رخ داد و آن هنگامي بود كه "استانتون اوري" شيميدان، بر روي يك سنگ ليتوگرافي كه با سيليكون پوشانده شده بود و با يك كاغذ كه در پشت خود چسب داشت، كار ميكرد.
او به اين نكته پي برد كه ميتوان يك كاغذ پشت‌چسبدار را به سنگ چسباند و آن را دوباره برداشت بي‌‌آن‌كه به چسبندگي كاغذ آسيبي وارد شود، به طوري‌كه بتوان آن را دوباره بر روي مثلا يك پيمانه چسباند.
و به اين ترتيب بود كه ليبل پشت‌چسبدار به وجود آمد، اما كاربرد آن در حد برچسب‌هاي قيمت باقي ماند.
كاغذ سيليكوني
در دهه 1970 كاغذسازان كاغذهاي حاوي سيليكون را به بازار عرضه كردند و در همين دوران بود كه سازندگان ماشين‌آلات هم ماشين‌هايي را براي زدن برچسب به بازار ارايه كردند و به اين ترتيب بود كه ليبل‌هاي خودچسب رقيب ليبل‌هايي شدند كه داراي چسب بودند.
جارويس ميگويد در همين دوران بود كه ليبل‌هاي خودچسب با اقبال عمومي مواجه شدند.
در حال حاضر چاپكاران ميتوانند از انواع ليبل‌ها از جنبه مواد چاپي، تكنيك‌هاي توليد در هر اندازه و شكلي و براي قابليت‌ها و كاربردهاي مختلف استفاده كنند. امروزه بسياري از ليبل‌ها هم هستند كه به امر خريد كردن لذت دو چنداني ميدهند.
جارويس ميگويد: امروزه بي‌‌ترديد همه، ليبل‌هاي چسب‌دار را دوست دارند چرا كه ميتواند به عنوان يك نشانه براي مديران عمل كند و يا فروش محصولات را افزايش دهد. مديران توليد هم از اينكه ميتوانند ليبل‌ها را به سهولت بر روي محصولات بچسبانند و بدون آنكه دردسري داشته باشند آنها را جدا كنند و نيازي به پاك كردن نداشته باشند، خوشحال هستند.
مديران از اينكه ميتوانند از برچسب‌هاي چندلايه استفاده كنند و اطلاعات حقوقي مربوط به يك كالا را براي مشتريان درج كنند، خشنود هستند. و بالاخره حالا نوبت ليبل‌هايي رسيده است كه فكر ميكنند.
ليبل‌هاي هوشمند
يك نوع از ليبل‌هاي تازه ميتوانند به اين امر كمك كنند كه يك كالا از هنگام باز شدن چه مدت در يخچال بوده است. جارويس ميگويد: يكي از مشكلات همه افراد اين است كه نمي‌‌دانند وقتي يك بسته غذايي را باز كرده و در يخچال گذاشته‌اند، تا چه مدت در يخچال مانده است، اما اكنون ليبل‌هايي وجود دارد كه مثل ساعت عمل ميكند و با مركب مخصوصي كه دارد از عبور ساعت‌ها، روزها و هفته‌ها خبر ميدهد و در واقع به فرد ميگويد كه غذا قابل خوردن هست يا فاسد شده است.
اما آن‌چه صنعت را دستخوش تغيير اساسي خواهد كرد ليبل‌هاي RFID است كه ميتواند نويد يك انقلاب در مقوله پشتيباني از خريد را بدهد.
در اين پديده، تراشه مورد استفاده از طريق سيگنال با كامپيوتر در ارتباط است. اين ليبل‌ها به فروشندگان امكان ميدهد كه زمان خريد يك محصول توسط مشتري را در اختيار داشته باشد.
امكان ديگر در اين زمينه ميتواند سفارش دادن مجدد يك كالا توسط فروشنده باشد. كار ديگري كه در اين زمينه صورت ميگيرد اين است كه وقتي محصول داراي ليبل RFID داخل سبدهاي چرخ‌دار خريد قرار ميگيرد به محض رسيدن به پاي صندوق، قيمت آن به‌طور اتوماتيك به ليست خريد اضافه ميشود.
به دليل همين تحولات است كه ميتوان در انتظار يك انقلاب در امر خريد كردن بود.
ما با اين ديدگاه آينده‌گرايانه تنها چند سال فاصله داريم و به عبارت بهتر تا چند سال ديگر اين اتفاق به پديده‌اي روزمره تبديل خواهد شد. تنها مانع موجود در اين زمينه قيمت اين ليبل‌ها است.
امروزه قيمت چنين ليبل‌هايي 10 يورو سنت است كه بايد تا چهار يورو سنت كاهش يابد.
به اين ترتيب بايد گفت راه درازي در پيش نمانده است و به زودي ميتوان چنين ليبل‌هايي را بر روي محصولات گوناگون ديد و به قول پاول جارويس تازه آن موقع است كه از خود خواهيم پرسيد چطور ما تا به امروز بدون اين ليبل‌ها زندگي كرده‌ايم؟
سال 1946 ميلادي لئون ترمين يك ابزار جاسوسي براي اتحاد جماهير شوروي سابق اختراع كرد كه در آن از راديو در كنار امواج صوتي استفاده شده بود.
حتي با در نظر گرفتن اينكه اين دستگاه يك نوع سيستم غيرفعال بود، ميتوان آن را به نوعي به عنوان اولين سيستم در فناوري RFID لقب داد. فناوري RFIDعملاً از سال 1960 ميلادي شروع شد.
ساير فناوري‌هاي مشابه از قبيل IFF به‌عنوان سيستم پاسخ‌گوي خودكار توسط انگليسي‌ها در سال 1939 اختراع و در جنگ جهاني دوم جهت شناسايي هواپيماهاي خودي و هواپيماهاي دشمن مورد استفاده قرار گرفت.
ماريو كاردولو رسماً به عنوان اولين مبدع تكنولوژي RFID شناخته ميشود. در سال 1971 در اداره بنادر نيويورك يك گيرنده وفرستنده راديويي غيرفعال همراه با حافظه مربوطه ارايه شد كه بخش داخلي غيرفعال بوده و انرژي خود را از سيگنال‌ها دريافت ميكرد.
اين سيستم برپايه يك گيرنده با حافظه 16 بيت عمل ميكرد و صدا توليد ميكرد. اختراع اوليه كاردولو نيازهاي كاربردي در حوزه RF را پوشش مي‌داد و توان انتقال صدا و نور را در حد متوسطي داشت.
طرح تجاري استفاده از اين تكنولوژي براي سرمايه‌گذاران در سال 1969 در زمينه امور حمل و نقل و ترابري (شناسايي خودروها، سيستم خودكار شناسايي، آشكارساز الكترونيكي، مسيريابي خودروها، كنترل عملكرد خودرو) ، سيستم‌هاي بانكي (كارتهاي اعتباري)، سيستم‌هاي امنيتي (شناسايي كاركنان و افراد، گيت‌هاي ورودي خودكار، سيستم‌هاي نظارتي و نيز علم پزشكي (شناسايي بيماران، حفظ و نگهداري تاريخچه بيمار) ارايه شد.
سيستم RFID به‌عنوان يك سيستم شناسايي خودكار و براساس ذخيره سازي ديتا و بازيابي آن عمل كرده و با استفاده از تجهيزات، تگ‌ها و فرستنده‌ها و گيرنده‌هاي راديويي يك تگ راديويي ميتواند امكان كنترل ميسر شده و با الصاق تگ به‌صورت مستقيم به يك محصول، حيوان و يا انسان و يا جاسازي آن در ساختار موارد مذكور (مثل بدن انسان) براي شناسايي، از امواج راديويي بهره برد.
اغلب تگ‌هاي امواج راديويي از دو بخش تشكيل شده‌اند. بخش اول از يك مدار مركزي براي ذخيره سازي و پردازش اطلاعات، تنظيم امواج راديويي و ساير عملياتهاي مربوطه و بخش دوم از يك آنتن براي دريافت و انتقال امواج و سيگنالهاي راديويي تشكيل شده است.
تكنولوژي جديد ارايه شده در اين خصوص استفاده از تگ‌هاي RFID مدار الكترونيكي ندارد كه امكان شناسايي را بدون هرگونه نياز به استفاده از مدار الكترونيكي فراهم ميكند. به‌اين ترتيب امكان چاپ تگ‌هاي RFID برروي اموال و كالاها با هزينه كمتر از ارايه تگ‌هاي راديويي مجزا جهت الصاق برروي آنها فراهم ميشود.
اين نوع تگ ميتواند از فاصله يك سانتي متر بدون نياز به قرارگيري در محدوده قرائتگر تگ (READER) خوانده شود.
يكي از موارد استفاده از اين نوع تگ‌ها كنترل و مديريت زنجيره تأمين در سازمانهاي بزرگ و گسترده است. استفاده از اين سيستم به افزايش سرعت و دقت درخصوص اموال و دارايي‌ها منجر شده و امكان پيگيري و كنترل دارايي‌ها بهبود يافته و به صرفه‌جويي در هزينه‌ها و پس‌انداز مالي مناسب براي سازمان منتهي ميشود. مهمترين مثال‌ها از كاربردهاي تكنولوژي RFID عبارتند از:
پاسپورت: تگ‌هاي RFID در بسياري از كشورها در پاسپورت مورد استفاده قرارگرفته‌اند اولين پاسپورت (e-Passport.) در كشور مالزي و در سال 1998 از اين تكنولوژي بهره برد. علاوه بر اطلاعات موجود در برگه اطلاعاتي پاسپورت، شناسنامه الكترونيكي ارايه شده در مالزي تمامي اطلاعات مربوط به سفرهاي صورت گرفته فرد (زمان، تاريخ،مكان) را نيز نگهداري ميكند و ميتوان زمان ورود به هر كشور و دوره اقامت وي را بدين شكل تعيين كرد.
تگ‌هاي RFID از سال 2006 در پاسپورت كشورهاي ايالات متحده آمريكا و انگلستان استفاده شده است. مدار به كار رفته، توانايي ذخيره همان اطلاعات چاپ شده برروي برگه‌هاي پاسپورت را دارد و ميتواند عكس ديجيتال فرد را نيز در خود نگهداري كند.
اين پاسپورت به‌گونه‌اي طراحي شده است كه لايه فلزي نازكي روي آن را پوشش داده است تا قرائت پاسپورت در هنگام بسته بودن آن، توسط قرائت‌گرهاي غيرمجاز غيرممكن گردد.
حمل ونقل: در اروپا به ويژه در شهر پاريس از سيستم RFID در سال 1995 شروع به استفاده شد. شهرهاي ليون و مارسي در فرانسه، پورتو و ليسبون در پرتغال، ميلان و تورينو در ايتاليا و بروكسل در بلژيك از سيستم يكسان و يكپارچه‌اي با استاندارد بين المللي( CALYPSO RFID) بهره مي‌برند. درحال حاضر از اين سيستم مذكور در مونترال كانادا، مكزيك، كلمبيا و نروژ استفاده ميشود.
در هنگ كنگ اغلب سيستم‌هاي حمل و نقل براي پرداخت هزينه از تكنولوژي RFID بهره مي‌برند. اين سيستم در سال 1997 براي پرداخت كرايه مورد استفاده قرارگرفت و به سرعت سايراستفاده‌ها از قبيل دستگاههاي فروش، رستورانهاي Fast-Food و سوپرماركتها نيز از اين امكانات بهره مند شدند. اين كارت‌ها با استفاده از دستگاههاي خاصي شارژ شده و امكان قرائت آنها از فاصله چند سانتي متري قرائتگر (Reader) ميسر است.
كنترل و ردگيري: مركز شناسايي حيوانات اهلي كانادا شروع به استفاده از تگ‌هاي RFID به‌جاي استفاده از باركد كرد. از اين تگ‌ها براي شناسايي گله گاوها و نيز كنترل و شناسايي علوفه نامناسب داده شده به آنها استفاده ميشود.
درحال حاضر از تگ‌هاي CCIA در ويسكانسين به‌صورت داوطلبانه در مزارع آمريكا مورد استفاده قرارمي‌گيرد.
صنعت خودرو: امروزه تگ‌هاي RFID از نوع مبكروويو براي كنترل خودروها مورد استفاده قرار مي‌گيرند. از سال1990 از تگ‌هاي RFID در كليد خودروها استفاده شد و بدون وجود كليد يا سوئيچ حاوي تگ، امكان روشن كردن خودرو ميسر نمي‌شود.
شناسايي حيوانات: از تگ‌هاي RFID همچنين براي شناسايي حيوانات استفاده شده است. تاكنون روش‌ها و سيستم‌هاي مختلفي دراين خصوص ارايه شده است.
كنترل دارايي‌ها: استفاده از تكنولوژي RFID در روش پيشرفته‌اي چون تكنولوژي شناسايي خودكار دو ارزش ويژه براي كنترل دارايي‌ها دارد. در وهله نخست با استفاده از اين سيستم، اطلاعات دقيقي درباره موجودي واقعي اموال دراختيار بوده و امكان وجود مغايرت در موجودي اموال و ميزان درج شده در اسناد موجود به حداقل رسيده و در واقع به طور كامل از بين مي‌رود.
در وهله ديگر ميتوان ذكر نمود استفاده از اين سيستم باعث جلوگيري و كاهش بروز خطا خواهد شد و باعث ميشود تا هزينه‌هاي نيروي انساني به حداقل رسيده و كليه فرآيندهاي تجاري با سرعت و دقت بالاتر و سهولت بيشتري صورت پذيرند.
استفاده در بدن انسان: تگ‌هاي RFID به‌كار رفته در حيوانات درحال استفاده براي انسان‌ها هستند. پرفسور وارويك در سال 1998 به عنوان اولين فردي است كه از اين سيستم روي بازوي خوداستفاده كرد. برخي باشگاه‌هاي شبانه در بارسلون اسپانيا و روتردام هلند از اين سيستم براي شناسايي و پذيرايي از ميهمانان ويژه خود استفاده ميكنند.
استفاده در كتابخانه: در ميان استفاده‌هاي متنوع تكنولوژي‌هاي RFID ميتوان به استفاده از آن دركتابخانه‌ها اشاره كرد. اين تكنولوژي به سادگي جايگزين باركد شد و روي كتب وCD و DVD الصاق شد.
تگ RFID شامل اطلاعات شناسايي كتاب از قبيل عنوان كتاب و ... بوده و نيازي به استفاده از بانك اطلاعاتي براي دستيابي به اين اطلاعات وجود ندارد.
جهت اطلاع فردائیان و کاربران یزدفردا اطلاعات جامعی درباره RFID چيست را با هم مرور می کنیم
اصولاً به هر سيستمی كه قادر به خواندن و تشخيص اطلاعات افراد يا كالاها باشد سيستم شناسايی يا Identification System گفته ميشود.بطور كلی شناسايی خودكار و نگهداری داده ها (AIDC) روشی است كه طی آن تجهيزات خواه سخت افزای يا نرم افزاری قادر به خواندن و تشخيص داده ها بدون كمك گرفتن از يك فرد هستند.
باركدها، كدهای دو بعدی، سيستم های انگشت نگاری ، سيستم شناسايی با استفاده از فركانس راديويی، سيستم شناسايی با استفاده از قرنيه چشم و صدا و ... از جمله اين راهكارها در اين مقال ميباشند. يكی از جديد ترين مباحث مورد توجه دانشمندان جهت شناسايی افراد يا كالاها استفاده از سيستم شناسايی با استفاده از فركانس راديويی يا RFID ميباشد.
RFID كه مخفف سه واژه Radio Frequency Identification است؛ امروزه توسط فروشگاه های زنجيره ای بزرگی چون "وال مارت" و "مک دونالد" و نيز سازمانهای مهمی چون "وزارت دفاع ايالت متحده آمريكا" استفاده شده و امتحان خود را به خوبی پس داده است.
RFID چيست ؟
تصور كنيد كه وارد يك فروشگاه زنجيره ای شده ايد و اقلام مورد نياز خود را داخل چرخ دستی (trolley) قرارداده ايد. صندوق دار با استفاده از بار كد ميبايستی كه تك تك اقلام داخل سبد را برداشته و اطلاعات آن را توسط باركد خوان (Barcode Reader) يكی يكی به داخل رايانه وارد كند تا فاكتور اقلام انتخابی شما صادر گردد. بسياري از اوقات بدليل آنكه تعداد كالاهای خريداری شده بسيار زياد ميباشند؛ صفهای طولانی ای در فروشگاه های زنجيره ای تشكيل ميشود.تازه ، گاهي اوقات نيز مخدوش شدن علائم بار كد، از خواندن اطلاعات جلوگيری ميكند ، كه اين خود موجب مشكلات بيشتری ميشود.
با اين فن آوری جديد يعنی RFID شما سبد كالای خود را برميداريد و بدون اينكه مجبور به ايستادن در صفهای طولانی شويد و يا حتي بدون اينكه مجبور باشيد اقلام خريداری شده را به صندوقدار يا نگهبان نشان دهيد، از در خارج ميشويد.
چرا؟ چون برچسب روي كالا ديگر باركد (Barcode) نيست بلكه از نوع RFID ميباشد و خودش با فرستان علائم راديويي كليه اطلاعات جاری خود از قبيل تعداد، قيمت، وزن، ... را به كامپيوترهای موجود در درهای خروجی مخابره ميكند.
اين برچسبها داراي دو بخش تراشه و آنتن هستند و داراي عملكرد بسيار ساده ای می باشند؛ تراشه اطلاعات را از طريق آنتن منتشر ميكند و حسگرهايی در اطراف قرار دارند ،اين اطلاعات را دريافت ميكنند.
از جمله مهمترين محاسن آن كاهش سرقت يا دزدی و محاسبه سريعتر تعداد كالاهای موجود در انبار بدون نياز و كمك به نيروهای انسانی است.
اما تنها اشكال اين فن آوری گران بودن آن است، اگر چه روزگاری ميرسد كه تمامي اشياء و كالاها اين برچسب ها را مثل باركد خواهند داشت.
بطور كلي RFID يا سيستم شناسايی با استفاده از فركانس راديويی سامانه ی شناسايی بی سيمی است كه قادر به تبادل داده ها بوسيله برقراری اطلاعات بين يك Tag كه به يك كالا ، شئ يا .. متصل شده است و يك بازخوان (Reader) می باشد.
اصولاً سامانه های RFID از سيگنالهای الكترونيكی و الكترو مغاطيسی برای خواندن و نوشتن داده ها بدون تماس بهره گيری می كنند.
Tag ها وسيله شناسايی متصل شده به كالايی است كه ما ميخواهيم آن را رد يابی كنيم وبازخوان ها (Reader) ها وسايلي هستند كه حضور برچسب ها را در محيط تشخيص داده و اطلاعات ذخيره شده در آنها را بازيابی ميكنند.
با توجه به اينكه اين سيستمها بر مبناي تغييرات امواج مغناطيسی و يا فركانس های راديويی كار ميكنند، جهت تقويت سيگنالهای موجود در محيط گاهي اوقات از آنتن (تقويت كننده سيگنال) نيز استفاده ميشود.
تجهيزات مورد نياز
بطور كلي فن آوري RFID از تجهيزات ذيل جهت پياده سازی بهيه خود كمك ميگيرد:
1. انواع برچسب Tag
2. انواع خواننده بر چسب Reader
3. انواع نويسنده اطلاعات Printer
4. آنتن- تقويت كننده سيگنال
5. نرم افزار مديريت اطلاعات
6. بانك اطلاعاتي، ساختار شبكه اطلاعاتي
TAG چيست؟
همانطور كه گفته شد Tag ها وسيله شناسايی متصل شده به كالا، شئ، فردی هستند كه ما ميخواهيم آنرا رد يابی كنيم.
اما اينكه هر يك از كالاها دارای اشكال و ظواهر گوناگون و نيز دارای محيطهای فيزيكی گوناگونی است، اين ضرورت را ايجاب ميكند تا Tag ها را با توجه به ويژگيهاي فيزيكي (ظاهريشان) دسته بندي كنيم.
بطور كلي بعضي از ويژگيهای ظاهری Tagها بصورت زير ميباشد:
الف- Tag هايی كه دارای كفه پلاستيكی از جنس PVC ميباشند و معمولاً در وسط آنها يك سوراخ ديده ميشود كه بسيار با دوام بوده و ميتوان از آنها بارها و بارها استفاده كرد.
ب- Tag هايی كه شبيه كارتهای اعتباری هستند ومعمولاً به آنها كارتهای هوشمند بدون تمـاس (Contact less Smart Cards) گفته ميشود.
ج- Tag هايی كه بصورت لايه های كاغذی بر روی برچسب ساخته ميشوند كه به آنها برچسب های هوشمند (Smart Labels) گفته ميشود.
د- Tag هايی كه در محيطهای قابل فرسايش (مثلاً آب يا مايع) به خوبی كار ميكنند. اينگونه Tag ها در كپسولهای شيشه ای قرار دارند.
ه- Tag های كوچك كه در داخل اشياء عمومی مثل لباس، ساعت، دستبند و .... كارگذاشته ميشود. اغلب ممكن است به شكل يك كليه يا دسته کليد بنظر برسند.
در صورتيكه بخواهيم Tag ها را با در نظر گرفتن منبع انرژی تامين كننده شان دسته بندی كنيم به 4 دسته اصلی تقسيم بندی می شوند:
1.Tag های غير فعال Passive Tags
که انرژی و برق مورد نياز خود را از Reader ها بوسيله يکسری از روش های تراگسيل بدست می آورند.
2.Tag های فعال Active Tags
كه انرژی مورد نيازشان توسط يك باطری داخلی و جهت برقراری ارتباط دارای يك پردازنده، يك
حافظه و حسگر می باشند.
3.Tag هايی نيمه غير فعال Semi-Passive Tags
كه علاوه بر استفاده از باطری داخلی شان، ميتوانند از انرژی منتقل شده توسط Readerها نيزبهره
مند شوند.
4.Tag هاي دو طرفه Two way Tags
كه علاوه براستفاده از باطری داخلی شان ميتوانند بدون كمك گرفتن از Readerها ديگر اقسام هم شكل خود را نيز شناسايی كرده و با آنها به گفتگو بپردازند.
Readerچيست؟
قبلاً اشاره شد كه Reader ها وسايل الكترونيكي هستند كه حضور Tag ها را در محيط تشخيص داده و اطلاعات ذخيره شده در آنها را بازيابی ميكنند.
سه دسته عمده Reader ها بصورت:
1.مدل ثابت Fixed Type
2.مدل دستي Hand held Type
3.مدل كارت PC Card Type
مزايای استفاده از فن آوری RFID
مزايا استفاده از اين تكنولوژی به شرح ذيل ميباشد:
1.كاهش هزينه ها (كاهش فعاليت های دستی و افزايش سرعت)
2.اتوماسيون (بدون توقف)
3.كاهش خطا
4.كنترل فرايندهای غير قابل رويت
5.امكان به روز رسانی بر چسب ها بدون دخالت دست
6.امنيت
7.يكپارچگی
كاربری در RFID
- مديريت بار مسافران :
شناسايي و كنترل بار و اثاثيه مسافران با استفاده از فركانسهای راديويی RFID
در دسامبر سال 2004 همايشی با شركت اعضاء ياتا و با هدف زمينه سازی كاربردی IT در شركتهای هواپيمايی در خاور ميانه برگزار گرديد كه البته عمده توجه خود را بر تسهيل امور صنعت هواپيمايی معطوف نمود. پروژه سوم تائيد شده در اين مجمع با عنوان شناسايی و كنترل بار و اثاثيه مسافران با استفاده از فركانسهای راديويی RFID به اعضاء معرفی گرديد.
پروژه سوم، شناسايي و كنترل بار و اثاثيه مسافران با استفاده از مهمترين بخشهای بررسی شده درباره اين پروژه در ذيل ارائه شده است:
هدف از بكارگيری فركانسهای راديويی جهت شناسايی و كنترل بار و اثاثيه مسافران، ترويج و توسعه فناوری RFID به منظور بهبود مديريت و سازماندهی فرآيندهای مختلف اداره بار نظير جداسازی، دسته بندی و حمل و نقل اثاثيه مسافران و جلوگيری از خسارات احتمالی يا مفقود شدن اين محموله ها می باشد.
در عين حال بكارگيري سيستم RFID موجب كاهش هزينه های شركتهای هواپيمايی و ارتقاء سطح خدمات ارائه شده به مشتريان ميگردد.
اما منظور از برچسب های شناسايی و كنترل با فناوری RFID چيست؟
اين برچسبها در شكلهای استانداردی ارائه ميگردند و يك تراشه كه توانايی شناسايی فركانس های راديويی را دارا ميباشد، داخل اين برچسب ها جا سازی گرديده است.
در عين حال اين تراشه ها ظرفيت ذخيره داده های جديدتر را نيز دارا ميباشند. استفاده از RFID در مديريت بار مسافران سبب كاهش خسارات احتمالی يا فقدان بار و اثاثيه مسافران ميگردد و در عين حال فرودگاهها، سيستمهای سريعتر و ارزانتری را در مديريت و سازماندهی هندلينگ بار در اختيار خواهند داشت. از سوی ديگر هزينه های شركتهای هواپيمايی در امور هندلينگ بار نيز به ميزان قابل توجهی كاهش پيدا ميكند و در عين حال امنيت محموله ها و اثاثيه مسافران ارتقاء و زمان مورد نياز برای انجام امور شناسايی و كنترل بار و اثاثيه به حداقل خواهد رسيد.
مراحل طرح اجرايی RFID برای كنترل و شناسايی اثاثيه مسافران از سوی ايكائو بشرح ذيل ميباشد:
1.تشخيص و تعيين فرودگاههای مورد نظر و بررسی شبكه های ورودی، خروجی و عبوری
2.مديريت و سازماندهی ذينفعان و همكاران اجرای طرح، شامل شركتهای هواپيمايی، فرودگاهها و شركت های هندلينگ بار
3.ارزيابی و تخمين هزينه های نصب و راه اندازی كامل سيستم
4.ارائه مدل اقتصادی مناسب برنامه ريزی برای تامين منابع مالی مورد نياز به گونه ای كه منافع تمامی همكاران و ذينفعان اجرای طرح در نظر گرفته شود.
اين سيستم به راحتی با چسباندن Tag بر روی بار مسافران و قراردادن يك سری آنتن و در نهايت Reader در اطراف ونيز قفسه های نگهداری بار مسافران به راحتی قابل اجرا ميباشد.
- مديريت دام و گوشت
شايد به جرات بتوان گفت كه يكی از قديميترين كاربردهای استفاده از فن آوری RFID در رديابی و كنترل حركت حيوانات اهلی مخصوصاً گاوهای شيرده بوده است. امروزه بصورت يك جريان كاملاً متداول، حيوانات همزی و اهلی بوسيله كپسولهای قابل تزريق و يا Tag هايی که به گوش حيوانات متصل می شود؛ به اين فن آوری مجهز می شوند.
اين Tag ها به جهت شناسايی حيوانات اهلی گم شده، مرتب كردن، مراقبت كردن و نگهداری پيشينه درمانی حيوانات اهلی بكار برده ميشود.
البته اين فن آوری درسالهای اخير در صنايع كشاورزی و دارويی كاربرد وسيعی پيدا كرده است. اطلاعات مربوط به حيوانات اهلی، مواد غذايی و دارويی در مواقع بحرانی برای سلامتی جوامع بشری بسيار مفيد ميتواند باشد.
- كنترل ورود و خروج وسايط نقليه
يكي ديگر از كاربردهای بسيار شايع استفاده از فن آوری RFID كنترل ورود و خروج وسايط نقليه در محلهايی است كه امنيت ورود و خروج ماشينها بسيار مهم و ضروری بنظر ميرسد.
اين سيستم با چسباندن يك Tag برروی وسيله نقليه و قراردادن كليه اطلاعات مربوط به اين وسيله در حافظه آن امكان پذير ميشود.
قبل از رسيدن وسيله نقليه به درب ورودی يا خروجی ؛ ماشين از محلی كه در آن يك آنتن جهت دريافت اطلاعات Tag چسبيده شده بر روی وسيله نقليه وجود دارد؛ عبور ميكند. دستگاه Reader اطلاعات موجود بر روی Tag را از آنتن بازخوانی ميكند و در صورتی كه اطلاعات موجود بر روی Tag نشانگر مجوز ورود يا خروج باشد، گيت ورودی يا خروجی باز ميشود.
در صورتی كه هيچ گونه برچسبی بر روی ماشين وجود نداشته باشد و يا در صورتيكه اطلاعات موجود بر روی Tag نشانگر مجوز عدم خروج يا ورود باشد، افراد امنيتی مستقر در محل درب ورودی يا خروجی گيت جهت بارزسی وسيله نقليه اقدام ميكند.
- مديريت كتابخانه ها و كتاب ها
ازجمله كاربردهای جالب فن آوری RFID كاربرد وسيع آن در كتابخانه های بزرگ ميباشد.
با چسباندن يك Tag (كه كليه مشخصات كتاب در آن ذخيره سازی شده است) بر روی كتاب و قراردادن يكسری از آنتن ها و Reader ها در محل كتابخانه ميتوان از مزايای ذيل بهره جست:
الف- جلوگيری از سرقت کتاب های موجود
ب- اجرای سيستم خودكار بازگشت و حتی خروج كتابها از كتابخانه
ج- پيگيری و كنترل چيدمان صحيح كتابها در قفسه های مربوط به خودشان
- كاربرد فن آوری RFID در مباحث پزشكی
فن آوری RFID در مباحث پزشكی كاربردهای بسيار گسترده ای دارد. اين فن آوری بسيار جالب از هنگام ورود بيمار توسط يك دستبند كه كليه اطلاعات بيمار در آن قرار ميگيرد در يك بيمارستان مجهز آغاز ميشود.
ثبت و يا ذخيره سازی اطلاعات بيمار از قبيل نام و آدرس، تاريخ پذيرش و بستری و نيز نوع بيماری ،پزشك معالج ،نوع عمل جراحی و .... در پايين آوردن اشتباهات و خسارات جبران ناپذير در بيمارستان نقش حياتی دارد.
همچنين فرارو يادزديده شدن بيمار از بيمارستان با همين فن آوری تقريباً غير ممكن بنظر می رسيد.
جلوگيری ازجابجا شدن اطفالی كه تازه بدنيا آمده اند از جمله كابردهای بسيار حساس اين فن آوری ميباشد. همچنين در محل های نگهداری دارو، با چسباندن برچسب داروها ميتوان از ميزان مصرف، تاريخ مصرف داروها به راحتی باخبر شد.
حمايت شركت مايکروسافت
در اين بين خبرگزاريهای IT در سراسر دنيا خبر از حمايت (پشتيبانی) شركت مايكروسافت از اين فن آوری را ميدهند.
مايكروسافت بعد از ماهها تاخير، نسخه هاي جديد محصولات طراحی نرم افزار خود را عرضه كرد. شركت مايكروسافت اعلام كرد:
در طول نيم سال اول 2006 نرم افزارهايی را مخصوص برنامه ريزی و كنترل داده های حاصل از دستگاه های RFID عرضه خواهد كرد.
اين نرم افزار ها به سيستم عامل Windows Server اين امكان را ميدهد كه داده ها را از دستگاه های RFID جمع آوری و پردازش كنند.
ديگر برنامه های Microsoft كه شامل BizTalk و پايگاه داده ها SQL SERVER است ؛قادر خواهند بود داده های مربوط به فن آوری RFID را ذخيره سازی كنند.
البته مايكروسافت BizTalk 2006 را كه قادر است داده ها را به درون نرم افزار های OFFICE قراردهد، در سه ماه اول 2006 عرضه خواهد كرد.
پی نوشت ها --------------------------------
ترجمه دكتر يونس شكرخواه:
| |
| |
Omron, "RFID General Catalogue", '06', (2003)-
Finkenzeller , Klaus , "RFID Handbook" ,John Wiley&Sons ,2003-
- کاشانی ، امير ، " مروری بر فن آوری RFID " www.wikipedia.com
همشهري آنلاين -
RFID (2006)-Iranprint
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
یکشنبه 09,فوریه,2025